Làm thế nào để dạy trẻ kiểm soát cảm xúc hiệu quả?
Việc giáo dục trẻ em về khả năng kiềm chế cảm xúc thường bị coi là không cần thiết bởi nhiều người lớn, dẫn đến việc chưa thực hiện hoặc không thực hiện đúng cách. Tuy nhiên, thực tế cho thấy khả năng này đóng vai trò quan trọng và ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống của trẻ trong tương lai. Vì lý do đó, chúng ta cần hiểu tại sao khả năng kiềm chế cảm xúc quan trọng như vậy và cách chúng ta có thể dạy trẻ em về điều này. Hãy cùng Học viện Sáng tạo S³ tìm hiểu về chủ đề này để có cái nhìn rõ hơn.
Thế nào là kiểm soát cảm xúc?
Kiểm soát cảm xúc là khả năng quan trọng để tự điều chỉnh, định hình và điều hướng hành vi của chúng ta dựa trên yêu cầu của từng tình huống cụ thể. Điều này áp dụng không chỉ cho người lớn mà còn cho trẻ em. Nó bao gồm khả năng kiềm chế phản ứng cảm xúc mạnh mẽ trước các tác động khó chịu, tự an ủi khi buồn, thích nghi với thay đổi và xử lý thất vọng mà không bộc phát quá mức.
Đó là một tập hợp các kỹ năng cho phép trẻ em, khi trưởng thành, có thể điều chỉnh hành vi của mình để đạt được mục tiêu mà không bị ảnh hưởng quá mức bởi sự không đoán trước được của thế giới xung quanh và cảm xúc của chính mình.
Nguyên nhân khiến trẻ không biết kiểm soát cảm xúc của bản thân
Một số trẻ em gặp khó khăn trong việc kiểm soát và tự điều chỉnh cảm xúc của bản thân, dẫn đến vấn đề về tự điều chỉnh. Cách biểu hiện của chúng có thể khác nhau tùy thuộc vào từng trẻ. Theo Tiến sĩ Matthew Rouse, một nhà tâm lý học lâm sàng tại Viện Trí tuệ Trẻ em, "một số trẻ phản ứng mạnh mẽ ngay lập tức khi đối mặt với tình huống, không có sự kiểm soát hoặc xây dựng và không thể ngăn chặn hành vi ngay lập tức."
Đối với những trẻ khác, căng thẳng tích tụ và chúng dường như phải chịu đựng quá lâu. Kết quả cuối cùng là sự bùng phát hành vi không kiểm soát. Trong trường hợp này, bạn có thể thấy trẻ bước vào con đường sai lầm mà không biết cách ngăn chặn.
Một số em bé gặp khó khăn trong việc tự làm dịu bản thân, khiến cho việc tắm hay mặc quần áo trở nên căng thẳng và khó chịu. Những trẻ nhỏ này có thể gặp khó khăn trong việc tự điều chỉnh cảm xúc khi lớn lên.
Chìa khóa để giúp cả hai nhóm trẻ này là giúp chúng học cách xử lý những phản ứng mạnh mẽ và tìm cách thể hiện cảm xúc một cách hiệu quả hơn.
Các cách giúp trẻ kiềm chế và điều chỉnh cảm xúc
Môi trường cũng đóng vai trò quan trọng trong khả năng kiềm chế cảm xúc của trẻ. Khi cha mẹ tỏ ra tức giận hoặc dành quá nhiều thời gian để an ủi một đứa trẻ khi chúng buồn bã hay tức giận, trẻ sẽ khó phát triển tính tự giác. Trong những tình huống đó, trẻ sẽ trông chờ vào cha mẹ để kiểm soát và điều chỉnh cảm xúc từ bên ngoài (thụ động). Tiến sĩ Rouse cho biết nếu đây là một mô hình lặp đi lặp lại và trẻ thường xuyên bị điều chỉnh cảm xúc một cách thụ động, thì nó sẽ trở thành một thói quen.
Để giúp trẻ học cách kiềm chế cảm xúc từ đó có thể kiểm soát và điều chỉnh hành vi của bản thân, bạn có thể áp dụng một số cách sau:
- Bố mẹ cùng con trò chuyện với về cảm xúc
- Hãy thấu hiểu và đồng cảm với trẻ
- Giúp trẻ nhận biết cảm xúc của người khác
- Cùng trẻ xác định chiến lược đối phó với việc mất kiểm soát về cảm xúc một cách phù hợp
- Hãy cùng trẻ viết những câu chuyện hay, tích cực
- Khen ngợi khi con làm tốt và hướng dẫn khi trẻ bình tĩnh khi mất kiểm soát
- Hướng dẫn hành vi nhưng chống lại sự thôi thúc trừng phạt
- Duy trì sự kết nối sâu sắc với trẻ trong cuộc sống
- Hãy làm gương cho con noi theo
Các kỹ năng cần trang bị cho trẻ để trẻ học cách điều chỉnh cảm xúc
Các kỹ năng cần trang bị cho trẻ để họ học cách điều chỉnh cảm xúc là rất quan trọng để giúp trẻ phát triển một cách lành mạnh và tự tin. Dưới đây là một số kỹ năng quan trọng:
- Nhận biết và nhãn hóa cảm xúc: Giúp trẻ hiểu và nhận biết các cảm xúc của mình, ví dụ như vui, buồn, tức giận, sợ, để trẻ có khả năng tự nhận ra và diễn đạt cảm xúc một cách chính xác.
- Xây dựng từ vựng cảm xúc: Dạy trẻ những từ ngữ để mô tả cảm xúc của mình, từ đó trẻ có thể diễn đạt cảm xúc một cách rõ ràng và chính xác hơn.
- Tự nhận thức về cảm xúc: Khuyến khích trẻ tự quan sát và nhận ra cảm xúc của mình thông qua việc giải thích tại sao họ cảm thấy như vậy và cung cấp cho trẻ những công cụ để tự đánh giá và điều chỉnh cảm xúc.
- Quản lý stress và căng thẳng: Hướng dẫn trẻ cách thư giãn và xả stress trong các tình huống khó khăn, như thực hiện những hoạt động thể chất, sử dụng kỹ thuật hơi thở sâu hoặc tập trung vào các hoạt động yêu thích.
- Xây dựng kỹ năng giao tiếp: Giúp trẻ học cách diễn đạt cảm xúc một cách lịch sự và hiệu quả thông qua lời nói, cử chỉ và ngôn ngữ cơ thể.
- Thực hành sự kiên nhẫn và tự kiểm soát: Khuyến khích trẻ kiên nhẫn trong việc đạt được mục tiêu, giúp trẻ nhận ra rằng không phải lúc nào cũng kiểm soát được tất cả các cảm xúc, và hướng dẫn trẻ cách tự kiểm soát cảm xúc của mình.
- Tạo môi trường an toàn và hỗ trợ: Tạo ra một môi trường mà trẻ có thể thả lỏng, cảm thấy an toàn để thể hiện và khám phá các cảm xúc của mình mà không
- Mô phỏng và hướng dẫn: Tạo ra các tình huống giả định để trẻ có thể thực hành điều chỉnh cảm xúc và cung cấp hướng dẫn cụ thể về cách ứng xử và quản lý cảm xúc.
- Gương mẫu: Làm mẫu cho trẻ bằng cách thể hiện sự kiểm soát cảm xúc và giao tiếp hiệu quả trong cuộc sống hàng ngày. Trẻ thường học từ cách cha mẹ và người lớn xung quanh xử lý cảm xúc của mình.
Bằng cách trang bị các kỹ năng này, trẻ sẽ phát triển khả năng tự kiểm soát và điều chỉnh cảm xúc một cách hiệu quả hơn. Điều này sẽ giúp trẻ xây dựng được mối quan hệ tốt với người khác, tăng cường sự tự tin và đạt được sự cân bằng trong cuộc sống.
Dù cảm xúc là một khái niệm trừu tượng và không có một mô hình cụ thể, nhưng sự gắn kết chặt chẽ giữa cha mẹ và trẻ sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp con học hỏi một cách hiệu quả. Hi vọng những lợi ích to lớn của việc kiểm soát và kiềm chế cảm xúc đối với tương lai của trẻ sẽ truyền cảm hứng cho cha mẹ cùng đi qua hành trình học tập và rèn luyện kỹ năng này cùng con nhé!
